2021eko abuztuaren 11tik urriaren 11ra «David Lynch: Amesgaiztoen ameslaria» zine ziklo berria hartuko du BilbaoArteko Art house Zinemak. Zinegile amerikarraren bost filma labur eta bederatzi pelikula proiektatuko dira aldi honetan, guztiak jatorrizko bertsioan azpitituluekin.
Edukiera mugatua. Erreserba doakoa izango da telefonoz deituz gero (tel.: 94 415 50 97), proiekzioaren egun berean, eta 9:00etatik saioa hasi baino ordubete lehenago. Pertsonako gehienez bi eserleku erreserbatu ahal izango dira. Nahitaezko maskara erabiltzea.
Porrotetik porrotera meditazioraino
Duela hamabost urtetik, David Lynchek ez du zinemako film bat estreinatuko. Gogora dezagun. Orain arte bere azken film luzea izan denaren harrera, gehienbat, etsai-giroa izan zen.
Baina, egia esan, hori ez da zehazki horrela. Balorazio kritikoak “zinema osteko maisulana” zela esatetik “haluzinazio gaixotu” bat besterik ez zen arte izan ziren. Ia hiru orduko iraupenak ez zuen bere ibilbide komertziala erraztu. Orain ahaztu egin da, baina Lynch presionatu ere egin zuten bere azken obrari guraizeak sartzeko, arrakastarik gabe. Garai hartan, Lynch menderatzea alferrekoa zen.
“Inland Empire” izan zen formatu digitalean sartu zuen lehen aldia. Gaur egun, bere azken hasperena bezala agertzen da, egiten duen ia guztia eraisgarria denaren pelikularik asaldagarri eta kezkagarriena bezala. Harrera kritikoa bere aurrean banatu bazen, publikoaren erantzunak porrotera kondenatu zuen. Berandu eta gaizki estreinatu zen eta ia ez zuen kartelean mantentzeko aukerarik izan. “Buru zirriborratzailea” bezain porrot nabarmena izan zen. Alpha eta omega Lynch unibertsoan.
Paradoxikoki, eta orduz geroztik, haren ospea etengabe hazi da. Mota guztietako hitzaldiak emateko gonbita egiten zaio, eta berak halako jakin-minaren aurrean babesten du meditazio transzendentalaz hitz eginez. Munduan zehar ibiltzen da eta, noizean behin, erakusketa piktorikoak, telebistako esperimentuak, soinu saiakerak egiten ditu, baina zinemarik ez. Izan ere, Lynchekin beti da tentagarria bere zineman sinbolikoki gertatzen dena interpretatzen saiatzea. Tranpa bat da, eta bertan erortzen dena ariketa erretoriko harroputz eta hutsalean sartzera kondenatzen du.
Zinemagilea baino lehen margolaria, europar kultura ondo ezagutzen duena, baina iruditeria iparramerikarraren menpekoa, Lynchek eguneroko izugarrikeriaren mozorroa erabili du bere burua zalantzan jartzeko. Horregatik, bere zinema misterioan ainguratzen da, gaitzespena besarkatzen du eta amets amerikarraren aurpegi ezkutua argitzen hasten da. Surrealista on gisa, hau da, errealitate betea, fisika eta metafisika, kontzientea eta inkontzientea, ezaguna eta ezjakina maite ditu; Lynchek badaki bere testu filmikoek bere burua islatzen dutela batez ere. Horregatik, bere lanez hitz egitean, isilik egoten da. Horrela, porrotetik porrotera, meditazioaren itzalpean eraso berriaren zain dagoen zinematografiarik zirraragarrienetako bat idatzi da.
Beraz, Bilbao Arte Fundazioaren Art House Zinema aretoan egindako hitzordu honek aukera ematen du filmografia liluragarri hori guztia jarraitzeko, “Dune” izan ezik, eta harekin batera bere bazter poliedriko batzuetan sartzeko, beti agortu gabeak eta enigmatikoak.
Filmen zikloa: «David Lynch: amesgaiztoen ameslaria» (abuztuaren 11tik urriaren 11ra)
Abuztuak 11 eta 12, 19:00
FILMA LABURRAK
Bost filma labur proiektatuko dira, David Lynchen komentarioekin:
SIX MEN GETTING SICK (1966, 1′)
THE ALPHABET (1968, 4′)
THE GRANDMOTHER (1970, 34′)
THE AMPUTEE (1974, 5′)
LUMIÈRE (1995, 58”)
Abuztuak 13 eta 16, 19:00
CABEZA BORRADORA
(AEB, 1977, 90’)
Jatorrizko izenburua: Eraserhead
Zuzendaritza: David Lynch
Gidoia: David Lynch
Argazkigintza: Herbert Cardwell; Frederick Elmes
Musika: David Lynch
Sinopsia
Henry Spencer gazte deprimigarri eta ikaratiak, txikitatik amesgaizto bitxiak jasaten ditu, non bere irudimenaren bidez hauetatik askatzen saiatzen den. Egun batean, Mary, bere laguna, etxera afaltzera gonbidatzen dio; orduan ume goiztiar eta gizagabe baten aita izan dela konturatzen da. Mary eta haurtxo arraroa Henryren etxean kokatzen dira, non erradiadorearen atzean dagoen argitutako eszenatoki batean emakume bat agertzen den.
Abuztuak 20 eta 23, 18:30
EL HOMBRE ELEFANTE
(AEB, 1980, 125′)
Jatorrizko izenburua: The Elephant Man
Zuzendaritza: David Lynch
Gidoia: David Lynch, Eric Bergren, Christopher De Vore
Argazkigintza: Freddie Francis
Musika: John Morris
Sinopsia
XIX. mendearen bukaeran, Frederick Treves doktoreak, zirku batean John Merrick deitutako gizon bat aurkitzen du. Burua guztiz deformatuta duen hiritar britainiarra da, eta hori dela eta, sufrimendu eta apalkuntza etengabean bizi da, egunero azoka batean erakusten baita.
Abuztuak 30 eta 31, 18:30
TERCIOPELO AZUL
(AEB, 1986, 120′)
Jatorrizko izenburua: Blue Velvet
Zuzendaritza: David Lynch
Gidoia: David Lynch
Argazkigintza: Frederick Elmes
Musika: Angelo Badalamenti
Sinopsia
Goiz batean, Jeffrey Beaumontek, ospitalean bere aitari bisita bat egin eta gero, zuhaixka batzuen artean giza belarri bat aurkitzen du. Paperezko poltsa batean gorde du eta polizia-etxera eramaten du, han bere auzokidea den Williams detektibearekin hitz eginez. Honela, Ipar Karolinako herri txiki batean jazotako gertakari bitxiak argituko dituen intriga misteriotsu bat hasten da.
Irailak 3 eta 6, 18:30
CORAZÓN SALVAJE
(AEB, 1990, 125′)
Jatorrizko izenburua: Wild at Heart
Zuzendaritza: David Lynch
Gidoia: David Lynch
Argazkigintza: Frederick Elmes
Musika: Angelo Badalamenti
Sinopsia
Kartzelako baimen baten zehar, Sailor bere neskalaguna Lula ikustera joaten da eta Kaliforniara ihes egitea erabakitzen dute. Neskaren ama, harreman honen aurka dagoena, Sailor hiltzeko mafioso batekin kontaktuan jartzen da. Izan ere, gazteak, ama eta bere maitalea senarra nola hil gin zuten ikusi egin zuen. Sailor eta Lularen ihesarekin batera, gertakari ilun eta oroitzapen zekenak egongo dira.
Irailak 10 eta 13, 18:30
TWIN PEAKS: FUEGO CAMINA CONMIGO
(AEB/Frantzia, 1992, 135′)
Jatorrizko izenburua: Twin Peaks: Fire Walk with Me
Zuzendaritza: David Lynch
Gidoia: David Lynch & Robert Engels (Pertsonaiak: Mark Frost & David Lynch)
Argazkigintza: Ron García
Musika: Angelo Badalamenti
Sinopsia
Telesail ospetsuaren aurreko gertakariak kontatzen dituen pelikula. Laura Palmerren bulkada autosuntsitzaileen iturria, berarekiko oso hurbila den pertsona baten gehiegikerian dago, non Bob gaiztoaren deabrutzea pairatzen ari den. Laura, bere laguna Donna Hayward ibilbide autosuntsitzaile berera doala konturatzen denean, argitasun-eraso bat du, eta horri esker aurrea har diezaioke.
Irailak 17 eta 20, 18:30
CARRETERA PERDIDA
(AEB, 1997, 134′)
Jatorrizko izenburua: Lost Highway
Zuzendaritza: David Lynch
Gidoia: David Lynch, Barry Gifford
Argazkigintza: Peter Deming
Musika: Angelo Badalamenti
Sinopsia
Fred Madison Jazz musikariak, bideo zinta misteriotsu batzuk jasotzen ditu, non bere etxean bere emaztearekin agertzen den. Azkeneko bideo zintan, Fred bakarrik ikusten duena, bera eta bere emaztea hilda agertzen dira…
Irailak 24 eta 27, 18:30
UNA HISTORIA VERDADERA
(AEB, 1999, 111′)
Jatorrizko izenburua: Lost Highway
Zuzendaritza: David Lynch
Gidoia: David Lynch, Barry Gifford
Argazkigintza: Peter Deming
Musika: Angelo Badalamenti
Sinopsia
Alvin Straight bere alaba desgaituarekin Iowan bizi den gizon zahar ajetsua da. Enfisema bat eta ikusmen arazoak izateaz gain, aldaka arazo larriak ditu eta ia ezin da zutik mantendu. Bere anaia Lyle bihotzekoaren berria jasotzen duenean, 10 urtez etsaituta egon denarekin, bera ikusteko Wisconsinera joatea erabakitzen du, nahiz eta osasun egoera ezegonkorra izan. Horretarako, 500 kilometro egin behar izango ditu, soilik belarra mozteko makina bat garraio gisa erabiliz.
Urriak 1 eta 4, 18:30
MULHOLLAND DRIVE
(AEB, 2001, 147′)
Jatorrizko izenburua: Mulholland Drive
Zuzendaritza: David Lynch
Gidoia: David Lynch
Argazkigintza: Peter Deming
Musika: Angelo Badalamenti
Sinopsia
Betty Elms, aktoregai gaztea, zinema izarra bihurtzeko Los Angelesera heltzen da, bere izekoaren apartamentuan ostatua hartuz. Han Rita misteriotsua ezagutzen du, Mulholland Driven izandako istripu bate ondorioz, amnesia duen emakumea. Biak batera Ritaren identitatea eta hara nola iritsi zen ikertzea erabakitzen dute.
Urriak 8 eta 11, 18:00
INLAND EMPIRE
(AEB, 2006, 176′)
Jatorrizko izenburua: Inland Empire
Zuzendaritza: David Lynch
Gidoia: David Lynch
Argazkigintza: David Lynch
Musika: David Lynch, Odd-Geir Sæther
Sinopsia
Aktore baten errealitatearen pertzepzioa, gero eta gehiago desitxuratzen ari da. Aldi berean, agian, bere kideaz maitemintzen ari dela konturatzen da, amaitu gabeko eta ustez madarikatua den remake poloniar batean.
